به گزارش خبرگزاری حوزه،کمتر از ۷ هفته دیگر به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم باقی مانده و هر چند به جهت شرایط کرونایی کشور، آن طور که باید و شاید، فضای عمومی کشور، انتخاباتی و داغ نشده، اما اهمیت این دوره از انتخابات به جهت شرایط خاص ایران اسلامی از ابعاد مختلف داخلی و بین المللی بر کسی پوشیده نیست.

در خصوص مهم ترین شاخصه ها و ملاک های انتخاب رئیس جمهور به ویژه از حیث توان مدیریتی با دکتر رسول عباسی، عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه(س) گفت و گویی انجام داده ایم که مشروح آن در ادامه می آید؛

برای شروع بحث بفرمایید که از منظر علم مدیریت، چه افرادی شایستگی و صلاحیت مسئولیت اداره امور کشور به خصوص رئیس جمهور شدن را دارند؟

ببینید، در علم مدیریت هر چقدر که ما به سطوح بالاتر نزدیک می شویم، اهمیت مهارت های ادراکی بیشتر می شود، به این معنا که باید فرد مدیر، توان سیاست گذاری و برنامه ریزی و آینده نگری را داشته باشد.

اساساً کسانی که در جایگاه های بالاتر به لحاظ مدیریتی قرار می گیرند، باید کسانی باشند که قابلیت های مربوط به تماشای آینده های محتمل و غیرقطعی را دارند. البته این بحث ها ناظر به ادبیات و واژگانی است که در علم آینده پژوهی مطرح است، اما با توجه به ویژگی های خاص کشورمان، ما باید در این زمینه ها به شاخصه های مهمی توجه نماییم.

نکته حائز اهمیت دیگر، داشتن اراده تحول است، چه آن که تحول گرا بودن یک شاخصه بسیار مهم است و این که فرد تحول گرا بر این اساس، به وضع موجود راضی نباشد.

آنچه به نظر بنده می رسد این است که با توجه به این که عُمر دولت ها معمولاً کوتاه مدت است می بایست در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری ها صرفاً به منافع و مصالح کوتاه مدت توجه نشده و آثار بلندمدت نیز برای کشور مدنظر قرار گیرد.

با این حال آن چه معمولاً رخ می دهد این است که رؤسای جمهور، عمده ی توجهشان به شرایط موجود است و لذا کمتر تمایل به ایده های تحولی بلند مدت دارند.

کسی که می خواهد رئیس جمهور شود، باید کسی باشد که مخلصانه به سمت ایده های تحولی حرکت کند و قبل از هر چیز رضای خدا و منافع ملت را مدنظر قرار دهد.

نکته بعدی ناظر به توان مهارت بسیج منابع ملی است. ما اساساً در علم مدیریت داریم که مدیریت، قدرت کار با توانایی های دیگران است، لذا رئیس جمهور مطلوب فردی است که با توان مدیریت خود، منابع و ظرفیت های ملی را در راستای اهداف کلان کشور به درستی بسیج می کند.

بر این اساس، رئیس جمهور باید بتواند پیشران های ملی را تشخیص داده و عواملی که کشور را با سرعت به جلو می برد را مورد عنایت قرار دهد.

در این خصوص به نظر شما چگونه یک مدیر عالی رتبه در سطح رئیس جمهور می تواند پیشران ها را مورد توجه قرار داده و آن ها را به درستی به حرکت درآورد!؟

یکی از پیشران های مهم کشورمان، وجود همین ظرفیت های بزرگ ملی است و مهم آن است که اولاً قابلیت ها را مورد توجه قرار داده و ثانیاً هم این که این قابلیت ها را به شکل حداکثری به فعلیت درآورد.

اگر این ظرفیت ها و قابلیت ها در عرصه های مختلف فعال شود، به مراتب بیش از فروش نفت برای کشور ما آورده به همراه خواهد داشت، به خصوص با توجه به ظرفیت های ژئوپلتیک ایران و این که ما کشوری هستیم که در چهار راه ارتباطی دنیا قرار داریم و حال آن که متأسفانه تاکنون از این ظرفیت عظیم نتوانسته ایم به شکل مطلوب بهره برداری کنیم. البته در مقاطع مختلف تلاش هایی شده اما به نظرم هنوز جای کار بسیاری وجود دارد.

یکی از وظایف مهم رئیس جمهور باید این باشد که همین قابلیت ها را به طور دقیق شناخته و زمینه به فعلیت رسیدن آن ها را فراهم کند.

بحث مهم بعدی ناظر به رفع مسایل و مشکلات ملی است. ما مشکلات مزمنی داریم که به جهت نگاه کوتاه مدت مسئولان، کمتر برای حل آن ها به سمت نگاه بلندمدت رفته ایم. واقعیت آن است که وضعیت و آثار امروز کشور برای دولت های بعدی نیز برجای می ماند و این طور نیست که ما فقط همین چند ساله را مدنظر قرار دهیم و بگوییم آینده به ما مربوط نیست.

به عنوان مثال عرض می کنم که مشکلات اساسی کشور ما همین خام فروشی است به خصوص در رابطه با نفت که بارها نسبت به آن صحبت شده اما باز هم همین مشکل را داریم.

ما وقتی نفت را می فروشیم همان محصولات نفتی صادر شده به شکلی دیگر و البته با بسته بندی های جذاب به داخل کشور برمی گردد و این مساله صرفاً منحصر به نفت نیست، کما این که الآن زعفران را هم به نوعی به شکل خام صادر می کنیم و بعد محصولات بسته بندی شده این محصول ارزشمند به شکلی دیگر به داخل کشور خودمان وارد می شود.

باید رسانه ها به خصوص صدا و سیما این مسایل را به خوبی تبیین و تشریح کنند و البته مهارت تشخیص مسایل اساسی و بسیج ظرفیت های حاکمیتی و ملی از جمله وظایف رئیس جمهور است و ما برای این که مردم را پای صندوق های رأی بکشانیم، باید اهمیت این مباحث را برای آن ها به شکل امروزی و جذاب، تبیین کنیم.

اگر این مسایل به درستی برای مردم تبیین شده و اهمیت نقش رئیس جمهور و اختیارات و کارکردهایش برای آحاد جامعه تشریح شود، بی شک مردم با اعتقاد و انگیزه ی بیشتر و بهتری پای صندوق های رأی می آیند و شاید اصلاً لازم نباشد که کار دیگری کنیم تا مردم حضور حداکثری در آوردگاه انتخابات داشته باشند.

برخی در رسانه ها و نیز فضای مجازی این بحث را مطرح می کنند که مردم برای رأی دادن در انتخابات، بی انگیزه و به تعبیری حتی بی اعتماد یا کم اعتماد شده اند. به نظر شما برای این قضیه و تقویت اعتماد و انگیزه عمومی چه باید کرد!؟

واقعیت آن است که به خاطر عملکرد نامناسب مسئولان و گاه رفتارهای متناقض آن ها و نیز عدم پایبندی به وعده های داده شده، مردم تا حدودی دچار بی اعتمادی و کم اعتمادی شده اند.

از سویی تجربه نشان داده که نباید به آمریکا و غرب اعتماد کرد و حال آن که متأسفانه برخی مسئولان همچنان نگاهشان به آن سوی مرزهاست. این در حالی است که ما سیاست های کلان ملی داریم که باید این ها در کانون توجه باشد.

اهمیت این سیاست های ملی تا آن جاست که حتی اگر رئیس جمهوری هیچ برنامه ای هم نداشته و تنها برنامه اش را تشکیل تیم هایی عنوان کند که این سیاست های ملی را اجرایی کند، باز هم به نظرم در صورت توانایی برای تحقق این سیاست ها، فرد موفقی است.

در توضیح این مطلب باید بگویم که به اندازه کافی در کشور کار فکری در نهادها و مجامع و شوراهای مختلف شده و در مجموع برنامه ها و سیاست های خوبی هم نوشته شده به طوری که حتی گاهی ما با تورم برنامه ای روبرو هستیم و لذا مهم این است که مرد عمل باشیم و این سیاست ها و برنامه های به درستی اجرا شده و بر صحت اجرایشان نظارت مناسبی وجود داشته باشد.

به عنوان مثال عرض می کنم که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، نقشه جامع علمی کشور و ... پس از صدها ساعت کار علمی و کارشناسی نوشته و تدوین شده اما مشخص نیست که از حیث اجرایی کارشان به کجا رسیده است.

با توجه به اهمیت مقوله اقتصاد و این که در سال های اخیر در کشور با مشکلات متعدد اقتصادی و معیشتی مواجه بوده ایم، رئیس جمهور بعدی باید چه کارها و برنامه هایی را در این باره در اولویت خویش قرار دهد؟

به نظر می رسد که یکی از مهم ترین وظایف رئیس جمهور در شرایط کنونی، پایبندی به سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی باید باشد. مهم ترین ویژگی اقتصاد مقاومتی، درون زایی و برون گرایی است و این که پیش از هر چیز ما باید بر روی اصل خودباوری ملی تأکید کنیم و از درون خود را تقویت کنیم.

یک نکته مهمی را هم لازم می دانم در این جا عرض کنم و آن هم این است که اروپایی ها و غربی ها در بحث مدیریت و اقتصاد به شدت خساست دارند و تنها به دنبال منافع خود هستند و این در حالی است که متأسفانه عده ای فکر می کنند این ها که از اساس و ریشه با جمهوری اسلامی ایران مخالف هستند به دنبال منافع ما هستند و این خوش خیالی ها همچنان وجود دارد.

ما باید ضمن تعامل مناسب و منطقی با دنیا، از داخل قوی شویم و ملت هم اگر از داخل قوی شد هیچ قدرت بیرونی هیچ غلطی نمی تواند علیه آن بکند.

همان طور که عرض کردم در کنار درون زایی، برون گرایی نیز در اقتصاد مقاومتی مورد توجه است، به خصوص این که تقویت صادرات یکی از عناصر و مؤلفه های مهم اقتصاد مقاومتی است.

در مفاهیم اقتصاد مقاومتی، تولید برای صادرات است و این طور نیست که بگویند درهای کشور را ببندیم. از حیث تعامل اقتصادی می توان از تجربه هایی مثل ترکیه یاد بگیریم که در بسیاری از کشورها نفوذ دارد و محصولات خود را ارایه می دهد و گرچه التماس می کند که در اتحادیه اروپا راهش بدهند اما زرنگی اش این است که در کشورهای فقیر آفریقایی و یا آسیایی نفوذ اقتصادی دارد.

همین الآن هم بازار فرش آفریقا را ترکیه اداره می کند در حالی که در دنیا، مهد فرش، از دیرباز ایران بوده و ما متأسفانه عملکرد ضعیفی در این خصوص داشته ایم.

ما باید با برنامه ریزی و تلاش و جسارت به دنبال پیگیری منافع اقتصادی خود باشیم نه این که نگاهمان به برجام و نشست و برخاست با غربی ها باشد، بلکه اگر بازاریابی خوبی در کشورهای آسیایی و آفریقایی و همین کشورهای اطراف خودمان انجام می دادیم، دیگر حتی نیازی به اروپا و غرب هم نداشتیم.

یکی از مقوله های مهمی که معمولاً در ایام انتخابات ریاست جمهوری مورد توجه است و افکار عمومی نیز به آن حساس می باشد، بحث عدالت است. بفرمایید که از نگاه شما، وظیفه و رسالت رئیس جمهور در نظام جمهوری اسلامی برای تحقق عدالت چیست و چگونه می توان به این مطالبه عمومی جامه عمل پوشانید؟

به نکته بسیار مهمی اشاره کردید. عدالت محوری مساله اساسی است به طوری که حتی برخی بر اساس بیان امیرالمؤمنین(ع) که فرمودند "العدل اساس الملک" معتقدند شاخص ترین محور در اداره کشور و جامعه اسلامی، عدالت است.

یکی از مشکلات ما این است که عزم جدی برای تحقق عدالت در کشور بعضاً ضعیف است و در حال حاضر رئیس قوه قضاییه نشان داده که اعتقاد و التزام به عدالت و عدالت باوری دارد و مردم هم به این رویه خوش بین هستند.

در هر صورت افرادی که بحث عدالت محوری را دنبال کنند، بین مردم اقبال می یابند و مهم هم این است که تلاش برای تحقق عدالت و خدمت به مردم توأم با اخلاص و کار و روحیه جهادی باشد که مقام معظم رهبری بارها بر این شاخصه ها تأکید کرده اند.

روحیه و گفتمان عدالت محوری و فساد ستیزی از الزامات توفیق رئیس جمهوری است که حقیقتاً به دنبال رشد و تعالی و پیشرفت کشور است.

متاسفانه در برخی قسمت های بدنه مدیریتی کشور فساد وجود دارد، نه این که همه جا باشد و بخواهیم بگوییم فساد سیستمی حاکم است اما نمی توان وجود فساد در برخی قسمت ها و زمینه های آن را هم نادیده گرفت.

نکته حائز اهمیت دیگر این که هر چند بسیاری از مدیران ما فاسد نیستند اما چه بسا فساد ستیز هم نباشند و لذا مهم داشتن روحیه مقابله با فساد در بین مسئولان و دولتمردان و به خصوص شخص رئیس جمهور است که در کنار این ها باید به دنبال اصل شایسته سالاری و شایسته گزینی هم باشیم چرا که هنر مدیریت باید جذب منابع شایسته باشد.

در مسیر تحقق عدالت، اگر نیروی انسانی شایسته را بر سر کار بیاوریم، می توانیم نسبت به تحولات خوش بین باشیم.مسأله مهم بعدی ناظر به لزوم استفاده از مشورت نخبگانی است که بزرگان ما هم بر این نکته تأکید بسیار کرده اند و در آموزه های دینی ما نیز آمده که اهل مشورت با نخبگان مورد وثوق باشیم.

خیلی از جاهایی که مشکل داریم به خاطر این است که به معنای واقعی کلمه، اهل مشورت با نخبگان نبوده ایم.

یکی دیگر از مشکلات، جزیره ای عمل کردن مسئولان حتی در سطح هیئت دولت است و این که به این خاطر مدیران ما توانایی استفاده درست از ظرفیت ها را ندارند و لذا ما نیاز به رئیس جمهوری داریم که بتواند مجموعه ها و ظرفیت های مختلف را با هم به نحو مطلوب هماهنگ کرده و مدیریت شایسته ای برای به فعلیت درآوردن ظرفیت ها داشته باشد.

و نکته پایانی برای این که مردم در شرایط کنونی ترغیب به حضور پرشور و آگاهانه در پای صندوق های رأی شوند؛

این که چه کنیم که مردم پای صندوق ها بیایند، به نظرم می رسد که شاخصه های کاندیدای اصلح در رسانه ها و جاهای مختلف و به ویژه در تلویزیون شفاف برای مردم گفته شود و اگر این شاخصه ها بیان شود و اهمیت موضوع انتخاب رئیس جمهور برای مردم تبیین شود، معتقدم که اکثریت ملت برای انتخاب فرد مورد نظر خویش، پای صندوق ها می آیند.

با وجود همه گلایه ها و ناراحتی ها نباید از یاد ببریم که مردم برای سرنوشت خود و خانواده شان و جامعه ای که در آن زندگی می کنند، ارزش قائل هستند و البته شاید معدود افرادی هم باشند که سرنوشت جامعه و کشور چندان برایشان مهم نباشد.

به خصوص از رسانه ملی انتظار می رود که تدبیری کند تا با پخش برنامه های توأم با خلاقیت و جذابیت در ایام تبلیغات انتخاباتی، زمینه بصیرت و آگاهی مردم افزایش یابد و حتی اگر بشود خوب است که کاندیداهای ریاست جمهوری را به چالش کشیده و برنامه های آن ها را بخواهد و نامزدها نیز ملزم به پاسخگویی شفاف به افکار عمومی شوند.

از سوی دیگر، به هر حال حضور کاندیداهای که مورد توجه و استقبال مردمی هستند در پرشور شدن انتخابات مهم است و نباید از این نکته هم غافل شد.

گفت و گو از: سید محمد مهدی موسوی